همه ما احساس خوبی که پس از سپری کردن لحظاتی ولو اندک در کوه، جنگل و یا کویر را تجربه کردیم بخاطر می‌آوریم. این حالات به قدری ملموس و بانشاط است که بسیاری از روانشناسان اعتقاد دارند اغلب مشکلات روانی انسان مدرن در نتیجه نابودی و قطع ارتباط او با خاستگاه اصلی خود یعنی طبیعت است.

نظریه بازیابی یا احیای توجه “Attention Restoration Theory”
این نظریه نخستین بار توسط دو تن از اساتید دانشگاه میشیگان بنام‌های «استفان کاپلان» و «راچل کاپلان» ارائه شد. این نظریه مبتنی بر این نکته است که توجه و تمرکز ما بر امور به دو شکل صورت می‌پذیرد؛ نخست توجه مستقیم و ارادی و دیگری توجه غیرمستقیم و غیرارادای. در این میان تمرکز مستقیم و ارادی نیازمند هوشیاری و تسلط بر ذهن شماست؛ تصمیم‌گیری‌های پیچیده ذهنی به دو دلیل نیازمند تمرکز و صرف انرژی روانی بسیار زیادی است؛ نخست تمرکز و توجه بسیار بر موضوع مورد تفکر در ذهن و دیگری جلوگیری از معطوف شدن ذهن شما به سایر مسائل. فرض کنید باید به یک پیشنهاد شغلی پاسخ دهید یا طی صعود درگیر یک مسیر دشوار و صخره‌ای شده‌اید، پاسخ صحیح به تمام این موقعیت‌ها نیازمند حضور یک ذهن پرانرژی و قوی در زمان حال است. حالا سوال این است که چگونه می‌توان چنین ذهن قوی و متمرکزی را پرورش داد؟

تاثیر فعالیت‌های مرتبط با طبیعت بر تمرکز و توجه
یکی از ارکان اساسی این نظریه که چندین دهه موضوع تحقیق دانشمندان قرار گرفته است؛ تاثیر مستقیم فعالیت‌های مرتبط با طبیعت بر احیای تمرکز و توجه انسان است. مباحث فراوانی در خصوص منابع انرژی ذهنی یا جسمی یا ترکیبی از هر دو در خصوص فعالیت‌های انسان وجود دارد اما نکته اینجاست که تاثیر فعالیت‌های مرتبط با طبیعت مانند کوه‌نوردی، طبیعت‌گردی در تامین انرژی جسمی و ذهنی به اثبات رسیده است؛ یعنی بطور خلاصه می‌توان گفت این فعالیت‌ها تاثیر مستقیم بر افزایش تمرکز و توجه، حافظه و نیز خویشتن‌داری دارد که این موضوع موجب بهبود عملکرد انسان در خصوص فعالیت‌های روزمره زندگی خود نیز خواهد شد. این تحقیقات بیانگر این هستند که اگر شما خواهان افزایش و حفظ این نوع تمرکز و توجه هستید باید بصورت متناوب و متوالی به این نوع فعالیت‌ها در طبیعت ادامه دهید هر چند که انجام کوتاه مدت این فعالیت‌ها نیز تاثیرات موقتی و گذرا بر ذهن شما خواهند داشت.

ترجمه: پویا سلیمانی
از کانال تلگرام باشگاه کوه‌نوردان ‌ایران

تصویر: برنامه سرچال – تیر ۱۳۹۷ #باشگاه_کوهنوردی_سپهر_رشت