گاهی برخی از کوهنوردان سوال می کنند: چرا در ورزش کوهنوردی هنگامی که به قله صعود می کنیم دچار علائمی از ارتفاع زدگی نیستیم ولی هنگام فرود و برگشت به ارتفاع پایین دچار علائمی از سردرد، تهوع، استفراغ، سرگیجه و … (که از علائم شایع ارتفاع زدگی می باشد) می شویم؟
در جواب این کوهنوردان عزیز باید گفت: یکی از مواردی که بسیاری از ما کوهنوردان خصوصا در ارتفاع بالا رعایت نمی کنیم سرعت فرودمان می باشد.
در هنگام صعود برحسب توانایی مان قله را صعود می کنیم ولی در هنگام فرود با حداکثر سرعت فرود می آییم.
باید یادآور شد که زمان فرود ما باید نصف و یا حداکثر یک سوم زمان صعود ما باشد و فرود سریع به واسطه بروز تنفس های تند می تواند باعث دفع دی اکسید کربن بیش از حد ظرفیت بدن ما شود.
با اینکه دی اکسید کربن یک گاز دفعی تنفسی متعاقب متابولیسم و سوخت و ساز در بدن ما می باشد ولی همین گاز دفعی می بایست در خون ما دارای غلظت مشخص و مناسبی باشد و خروج بی رویه آن با تنفس های سریع (ناشی از سرعت بالای فرود ما) می تواند غلظت این گاز را در خون ما دچار افت کرده و باعث بروز علائمی نظیر: سردرد، تهوع، استفراغ، سرگیجه، عدم تعادل، … شود که تمامی این علائم در بیماری ارتفاع زدگی هم وجود دارد که این اشتباه را می تواند در ذهن ما ایجاد کند که شاید این علائم، علائم بیماری ارتفاع است با اینکه این علائم هیچ ارتباطی با ارتفاع و بیماری ارتفاع زدگی ندارد. و جالب اینکه این علائم در ارتفاعات زیر ۲۵۰۰ متر که اصولا بیماری ارتفاع زدگی معنایی پیدا نمی کند ممکن است بوجود آید.

و اینکه چرا به آن آلکالوز تنفسی می گویند به این خاطر است که چون در اثر تنفس های سریع این حالت بوجود آمده و دیگر اینکه چون سطح دی اکسید کربن در خون ما افت کرده و دیگر نمی تواند با آب در خون ما ترکیب اسیدی ایجاد کند و اصطلاحا خون ما حالت قلیایی و آلکالوزه پیدا کرده به این نام خوانده می شود.
پس باید: در هنگام فرود نیز مراقب سرعت خود باشیم تا دچار علائم آلکالوز تنفسی نشویم و اگر چنین حالتی برایمان بوجود آمد با کاهش سرعت فرود می توانیم علائم فوق را برطرف کنیم.
تدوین از دکتر حمید مساعدیان ، عضو کمیسیون پزشکی اتحادیه جهانی کوهنوردی
برداشت از کانال تگرامی انجمن پزشکی کوهستان ایران

تصویر: قله خشچال – شهریور ۹۴ – برنامه کمیته فنی کانون کوهنوردان گیلان