یکی از بزرگترین مشکلاتی که کوه‌نوردان در صعود به ارتفاعات بلند با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، مواجهه با وضعیت کمبود اکسیژن و تاثیر منفی این وضعیت بر عملکرد آنها و بروز علائم و عوارضی همچون تنگی نفس، سردرد و امثال آن می‌باشد. به این ترتیب سنجش میزان اکسیژن خون و در واقع سنجش میزان اشباع اکسیژن خون امری بسیار مهم و حیاتی محسوب می‌شود.

. منظور از میزان اشباع اکسیژن چیست؟

میزان اشباع اکسیژن خون یا SpO2 عبارت است از سنجش میزان اکسیژنی که توسط هموگلوبین حمل می‌شود یا به عبارت دیگر تعیین درصدی از بیشترین میزان اکسیژن که توسط هموگلوبین قابل حمل است. از آنجایی که هر مولکول هموگلوبین قابلیت تقریبی حمل ۴ مولکول اکسیژن را دارد، اگر ۱۰۰ مولکول هموگلوبین ۳۹۶ مولکول اکسیژن را حمل کنند، عدد SpO2 معادل ۹۹% خواهد بود.

.درصد SpO2 یا میزان اشباع اکسیژن خون چقدر باید باشد؟
این عدد برای یک فرد سالم و عادی در سطح دریا باید معادل ۹۴% باشد (مابین ۹۴% تا ۹۹%) افراد دارای مشکلات تنفسی و ریوی با کمک اکسیژن مکمل، سطح SpO2 خود را در حدود ۹۰% حفظ می‌کنند، عدد ۹۰% سطح اکسیژن خون بعنوان سطح بحرانی در نظر گرفته می‌شود.

.عوامل موثر بر SpO2:

عوامل گوناگونی ممکن است بر سطح میزان اشباع اکسیژن خون تاثیر گذارند. از آن جمله می‌توان به وضعیت سلامت عمومی فرد، نحوه تنفس طی خواب، کاهش میزان اکسیژن محیط و یا ورزش‌ها و تمرینات بدنی اشاره کرد. بصورت طبیعی افراد ساکن در ارتفاعات یا شهرهایی که دارای ارتفاع زیادی از سطح دریا هستند دارای میزان کمتری از سطح اشباع اکسیژن خون هستند. از جمله ورزشکارانی که نیاز به تعیین میزان SpO2 در آنها به شدت توصیه می شود، کوه‌نوردانی هستند که به ارتفاعات بلند صعود می‌کنند تا جایی که برخی از آزمایش‌های علمی نشان داده‌اند که با تعیین و سنجش میزان اشباع اکسیژن خون می‌توان بروز عوارضی همچون بیماری حاد ارتفاع در افراد را پیش‌بینی کرد.

.نحوه سنجش میزان SpO2:
سریع‌ترین، راحت‌ترین و ارزان‌ترین راه تعیین درصد اشباع اکسیژن خون، استفاده از “پالس اکسی‌متر” می باشد، دستگاه‌های کوچکی که هم ارزان و قابل حمل بوده و هم دقت نسبتا زیادی دارد.
ترجمه پویا سلیمانی

انجمن پزشکی کوهستان ایران