همه ی ما می دانیم که ورزش برای سلامتی ما مفید است و تاثیرات مثبت بسیار زیادی برای بدن مان دارد؟ اما آیا می دانیم چرا؟ چگونه این همه عَرقی که در طول تمرینات ورزشی می ریزید سبب سلامتی هرچه بیشتر سلول ها و ارگان های بدن می شود؟
دو پژوهش که توسط گروه های متفاوت ارائه شده باشد، می تواند نتایج جالبی بدست دهد. یک تیم به سرپرستی محققان بیمارستان عمومی ماساچوست که چندین هزار فرآورده ی متابولیکی جانبی ایجاد شده در خون توسط تمرینات ورزشی را از هم تفکیک کردند و در مورد اینکه چگونه این ترکیبات قبل و بعد از ورزش تغییر می کنند، به نتایجی دست یافتند.
در حالی که تیم دیگر از دانشگاه کالیفرنیا، سان فرانسیسکو، ا ثر ورزش بر روی چگونگی سَیر افزایش سن سلول را مطالعه کرد. هر دو تیم محققان از حقایقی پرده برداشتند و در مورد نحوه پاسخ بدن به تمرینات ورزشی اکتشافاتی را به ارمغان آوردند. یافته های آنها شیوه ها ی نوینی را به منظور افزایش تاثیرات مفید فعالیت جسمانی بر بدن به جامعه ی ورزش عرضه کرد.
در مقاله ماساچوست که در مجله ای به نام (برگردان علم به طب) منتشر شده است، محققان ۲۰۰ فرآورده ی متابولیک جانبی را از ۳۰۰ فاکتوری که به مدت ۱۰دقیقه دویدن (بر روی تردمیل در آزمایشگاه) در خون ایجاد شده بود، تفکیک کردند. نمونه های خون در فواصل زمانی قبل از فعالیت، بلافاصله پس از فعالیت و سپس یک ساعت بعد گرفته شده بود. از ۲۰۰ عامل موجود در خون آزمودنی ها ۲۰ عامل، تغییرات قابل توجهی در قبل و بعد از فعالیت داشتند.
نمونه هایی از این محصولات جانبی به عنوان فرآورده های متابولیکی حاصل از فعالیت بدنی، مانند افزایش لاکتات و ایجاد تغییراتی در تجزیه چربی ها، قندها و اسیدهای آمینه مختلف، بلاک های تامین کننده ی پروتئینی در عضلات، شناخته می شوند.
یکی از فرآیند هایی که تا قبل از این مطالعات کشف نشده بود، تولید نوعی ویتامین است که منجر به آزاد سازی انسولین می شود. همچنین مشخص شده است که افراد دارای تناسب اندام قادر به چربی سوزی بیشتر و موثرتر در حین اجرای فعالیت های بدنی هستند، زیرا بیشتر فرآورده های جانبی حاصل از متابولیسم چربی ها را نسبت به افراد چاق تر به مصرف می رسانند.
این اطلاعات می توانند به درک بهتری از چگونگی ارزشیابی میزان تناسب اندام افراد مختلف و به حداکثر رساندن فواید حاصل از تمرینات ورزشی بیانجامد (به عنوان مثال، کشف و ایجاد ترکیباتی که می تواند برای رفع کمبود ها و توسعه ی توانایی بدن افراد متخلف بکار رود و منجر به چربی سوزی بیشتر، سوخت قند یا پروتئین برای تولید انرژی مورد نیاز بدن شود).
در مطالعه ا ی که توسط تیم دوم صورت گرفته است، محققان بر روی یک بخش خاصی از سلول ها که به عنوان مرکز پیری (بخشی از سلول که فرایند پیری را باعث می شود) شناخته می شود متمرکز شده است. تلومرها بخش هایی از DNA در انتهای کروموزوم ها هستند (مانند بخش پلاستیکی انتهای بند کفش) که به تثبیت ماده ژنتیکی درون سلول کمک می کند و به عنوان بخشی از سلول تقسیم می شوند و ژن های آن بار ها و بارها تکثیر می شوند.
با این وجود هر تلومر با تقسیم سلولی، کوتاه می شود. این اتفاق در سلول های سوماتیک بخصوص سلول های پروتئینی بیشتر رخ می دهد. در سلولهای سوماتیک جانداران پر سلولی مثل انسان طول تلومر پیوسته کاهش می یابد. این سلول ها طی تمایز، توانایی تولید آنزیم تلومراز(آنزیمی که طول تلومر ها را افزایش می دهد) را از دست می دهند، بنابراین در هر دور همانند سازی در این سلول ها آنزیم های درگیر در انتهای تلومر با مشکل عدم وجود پایانه روبرو شده و قسمتی از انتهای تلومر همانند سازی نمی گردد. این مسئله طی تقسیمات متوالی باعث کاهش تدریجی طول تلومر می گردد، نهایتاً منجر به مرگ سلول می شود.
بدنه ی اصلی تحقیقات به این موضوع اشاره دارد (که توسط تیم دوم یعنیUCSF انجام شده است) ، که عامل استرس می تواند منجر به کوتاه شدن تلومرها در نتیجه خاتمه ی زندگی سلولی را تسریع کند. بنابراین تیم تحقیقاتی (کشف کارکرد تلومر و آنزیم تلومراز در دهه ۱۹۹۰ توسط سه دانشمند آمریکایی به نام های الیزابت بلک برن، خانم کرول گریدر و آقای جک زوستاک، منجر به اهدای جایزه نوبل سال ۲۰۰۹ به این سه نفر شد.) تصمیم گرفتند آزمایش کنند که آیا تمرین می تواند با این روند کاهش مقابله کند و طول تلومر ها و عمر سلول ها را تثبیت کند.
محققان با استفاده از نمونه هایی که از سلول های ایمنی خون ۶۲ زن میانسال یائسه گرفته شده است، اندازه ی طول تلومرها را در این سلول ها طی سه روز بررسی کردند. بیشتر داوطلبان اشخاصی بودند که به علت بیماری دمانس (اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری عضوی مغز که با تغییر شخصیت و نئاندرتال شدن و موقعیت ناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است) تحت مراقبت بودند.
میزان دقایقی که این اشخاص صرف تمرینات ورزشی با شدت بالا کرده اند در پایان هر روز ثبت شده است. پس از گرد آوری داده ها، محققان بر این باورند (علیرغم استرس های موجود در زندگی آن ها) طول مدت توصیه ی شده ی کلی حداقل ۷۵دقیقه فعالیت بدنی در هفته به منظور جلوگیری از کوتاه شدن تلومر ها در سلول هاست. این در حالیست که این زنان کمتر از این مدت حتی به نتایج بسیار شگفت انگیزی دست یافته اند.
این موضوع یک دیدگاه نوینی به منظور تغییر شیوه زندگی به ما ارائه می دهد. اینکه ورزش می تواند پیری سلولی را تحت تأثیر قرار دهد و کنترل کند. حتی شاید با وجود تاثیرات منفی استرس بر سلول ها نیز با کاهش طول عمر سلول ها مبارزه کند. اما همچنان تحقیقات برای تأیید این موضوع که فعالیت بدنی می تواند پیری سلولی را مهار کند، ادامه دارد.
این دو پژوهش در کنار هم به این موضوع اشاره دارند که چگونه مجموعه ای سیستماتیک به نام تمرینات ورزشی می تواند تاثیراتی بر بدن داشته باشد. کشف چنین موضوعاتی در سطح سلولی که نشان دهد چگونه بدن ما به تمرینات جسمانی واکنش نشان می دهد به ما کمک می کند تا هم اهمیت فعالیت روزانه را بهتر درک کنیم، همچنین بتوانیم استفاده از هر دقیقه ی تمرینات مان در باشگاه را بیاموزیم.
تهیه و ترجمه: elmevarzesh.com
منبع : مجله علم ورزش

تصویر: برنامه گاز کول در رستم آباد – آبان ۱۳۹۵ – برنامه گروه کوهنوردی سپهر