برخی از گروه‌های ورزشی مانند کوهنوردان و یا گروهای نظامی ممکن است مجبور باشند برای دوره‌های کوتاه یا بلندمدت در ارتفاعات به سر برند و با کمبود اکسیژن، سرمای هوا و خستگی مفرط ناشی از فعالیت زیاد، دست و پنجه نرم کنند. برای موفقیت و رسیدن به هدف، عوامل مهم از پیش تعیین شده شامل: آموزش، مهارت و تجهیزات مناسب می‌باشد، ولی رژیم غذایی نیز در سلامتی و تامین شرایط فیزیکی مناسب و هوشیاری جسمی و روحی اهمیت بسیاری دارد.

• کاهش وزن
  اولین و مهم‌ترین مشکل تغذیه‌ای موجود، کاهش وزن می‌باشد. به دلیل هیپوکسمی (کاهش اکسیژن) اشتها کم شده و به دنبال آن وزن (هم از توده عضلانی و هم از توده چربی) کاهش می‌یابد. کاهش چربی عایق، تحمل بدن را در برابر سرما پایین آورده و با خستگی و کاهش قدرت عملکرد جسمانی و روانی همراه است. وقتی ارتفاع تا ۱۰ درصد بالاتر از سطح دریا باشد نیاز به انرژی افزایش می‌یابد و وقتی با سرمای هوا، فعالیت زیاد و شرایط نامساعد محیطی همراه شود، این نیاز تا ۵۰۰۰ کیلو کالری در روز نیز می‌رسد.

طی هفت روز اول اقامت در ارتفاعات ممکن است مشکلی به نام “سندرم حاد کوه (Acute Mountain Syndrome: AMS)” رخ دهد که علائم آن عبارت است از: سردرد، بی‌خوابی، تهوع و کاهش اشتها.

در این حالت نباید افراد را مجبور به خوردن کرد، ولی نباید اجازه هم داد که به مدت طولانی بدون غذا باقی بمانند، زیرا گرسنگی طولانی، بدن را به سمت کم ‌اشتهایی و کاهش وزن پیش می‌برد. در این حالت باید از میان وعده‌های کم چرب و شیرین در حجم کم و دفعات زیاد (به‌طور تقریبی هر دو ساعت یک بار) استفاده کرد. در ارتفاعات شیرینی شکر کمتر است، پس غذا‌هایی که در سطح دریا خیلی شیرین می‌باشند در ارتفاعات مناسب هستند.
با افزایش ارتفاع، کاهش اشتها شدیدتر و مزه‌ها کمتر حس می‌شوند و علاقه به برخی غذاها نیز تغییر می‌کند. علاوه بر آن، نداشتن فرصت کافی برای آماده کردن و خوردن غذا این مشکل را دو چندان می‌کند. به ازای هر ۱۵۰۰ متری که بالاتر می‌رویم، مشکل پیچیده‌تر می‌شود، زیرا به علت کاهش نقطه جوش آب، زمان لازم برای طبخ غذا دو برابر می‌گردد و به علت سرما و رقیق شدن هوا، غذاها زودتر سرد می‌شوند.
برای غلبه بر این مشکلات لازم است افراد انرژی کافی (حدود ۴۵۰۰ کیلوکالری) را از طریق وعده‌های اصلی و میان وعده‌های مناسب دریافت کنند. تهیه دست کم یک وعده‌ غذای گرم و گروهی و در صورت امکان متنوع، می‌تواند در دستیابی به این هدف کمک شایانی نماید.

انجمن پزشکی کوهستان ایران

تصویر: فیاب در املش – آذر ۱۳۹۳ – برنامه گروه کوهنوردی سپهر