مچ پا به دلیل عملکرد بالا و همچنین تحمل وزن بدن در فعالیت‌های ورزشی بسیار آسیب پذیر است به نوعی که آسیب‌های مچ پا جزو شایع‌ترین آسیب‌های ورزشی محسوب می‌گردد. ۸۵% از صدمات مچ پا را پیچ خوردگی مچ پا تشکیل می‌دهد و ۸۵% این پیچ خوردگی ها را نوعی پیچ خوردگی که در آن پا (کف پا) به سمت داخل بوده و کناره خارجی پا مماس بر زمین است را تشکیل می‌دهد که آسیب وارده به سمت خارج مچ پا وارد می‌شود. اسپرین مچ پا یا پیچ خوردگی مچ پا ممکن است سبب وارد آمدن صدمه به بافت‌های داخلی و یا خارجی مفصل مچ پا شود.
همانطور که گفته شد، این شایع‌ترین آسیب و صدمه ورزشی محسوب می‌گردد که احتمال بروز آن در دوره ورزشی یک فرد بین ۴۵-۲۵% است که موجب کشیدگی لیگامنت‌های مچ پا شده و در نتیجه پارگی آن در بعضی موارد دور از انتظار نیست. این آسیب به ویژه در ورزش‌های فوتبال، والیبال و بسکتبال شایع است.

انواع پیچ خوردگی مچ پا

۱- پیچ خوردگی خارجی : در حرکت چرخشی پا به سمت خارج به طوری که کف پا به سمت داخل قرار گیرد رخ می‌دهد و در آن قسمت خارجی مچ پا صدمه می‌بیند.
۲- پیچ خوردگی داخلی : در حرکت چرخشی پا به سمت داخل به طوری که کف پا به سمت خارج قرارگیرد رخ می‌دهد و در آن قسمت داخل مچ پا صدمه می‌بیند.

۳- پیچ خوردگی بالای مچ پا : که منظور پارگی رباط بین درشت نی و نازک نی در انتهای تحتانی آن‌ها است که اغلب با درد جلوی مچ پا تظاهر پیدا می‌کند.

درجه بندی آسیب پیچ خوردگی مچ پا بر اساس معاینه بالینی

درجه ۱ : مچ دردناک اما عدم ناپایداری مفصل که با کشیدگی خفیف رباط قاپی_نازک نی قدامی همراه است.
درجه ۲ : مچ دردناک و در بررسی مفصل ناپایداری در معاینه مفصل دیده می شود که همراهی با پارگی کامل رباط قاپی_نازک نی قدامی و پارگی ناکامل رباط پاشنه ای _ نازک نی دارد .
درجه ۳: مچ دردناک همراه با ناپایداری مفصل مچ در معاینه . این حالت با پارگی کامل هر دو رباط قاپی_نازک نی قدامی و پاشنه ای _ نازک نی می باشد.
بیومکانیک ورزشی مکانیسم‌های پیچ خوردگی مچ پا در حرکات ورزشی شامل پریدن‌ها، چرخیدن روی یک پاشنه و تماس نزدیک بین ورزشکاران که در آن ها پاها روی هم گذاشته می‌شود؛ است.

تشخیص‌های افتراقی

ناپایداری زانو
شکستگی تالوس
تومورهای مچ پا
آسیب های استخوان پاشنه
طول درمان پیچ خوردگی مچ پا
مدت زمان بهبودی پیچ خوردگی مچ پا بسته به شدت آسیب متفاوت خواهد بود. در بیشتر موارد آسیب خفیف است و با درمان‌های خانگی همانند استراحت و استفاده از یخ، درد و علائم بیمار برطرف خواهد شد. اما در صورتی که علائمی همانند تورم شدید مفصل مچ پا، ناتوانی و یا درد شدید در حین راه رفتن و وزن اندازی داشتید، حتماً به پزشک خود مراجعه کنید.

درمان پیچ خوردگی مچ پا

برای درمان پیچ خوردگی مچ پا ممکن است دو مرحله حاد و توانبخشی در نظر گرفته شود. هدف از مرحله حاد حمایت و کنترل درد و تورم است، در حالی که هدف از مرحله توانبخشی، بهبود عملکرد است.

مسائل عمده مرحله حاد درمان را می‌توان با کلمه اختصاری PRICE به خاطر سپرد. بدین ترتیب:

پشتیبانی (protection )
استراحت (rest)
یخ (lce)
فشار (compression)
بالا نگه داشتن عضو آسیب دیده (elevation)

پشتیبانی

برای راحتی فرد آسیب دیده، باید دامنه حرکت مچ پا را محدود کرد تا از ایجاد آسیب‌های بیشتر رباط‌های آسیب دیده جلوگیری شود. برای رسیدن به این هدف می‌توان از باند کشی، فشاری، نوار چسپان یا بست‌های نیمه سفت یا نرم استفاده کرد. برای پشتیبانی از عضو آسیب دیده در مرحله‌های حاد، توانبخشی و مراحل اولیه بازگشت به فعالیت اجرا می‌شوند. چنانچه ورزشکار شدیداً دچار ناراحتی است می‌توان از عصا هم در مراحل اولیه استفاده کرد. بهتر است از به کارگیری قالب‌های گچی دوری جست، تا مبادا در طولانی مدت عضلات شدیداً لاغر شوند و در مچ پا خشکی به وجود آید.

استراحت

به محض کاهش علایم، استراحت نسبی و اجرای تمرین‌های غیر رشته‌ای برای حفظ آمادگی جسمانی عمومی ورزشکار مفید است. فعالیت‌های مثل دوچرخه سواری، شنا یا دویدن در آب همچنین تمرین‌های قدرتی تعدیل شده در این زمینه مفیدند. هنگام اجرای این فعالیت‌ها مچ پا باید حمایت شود.
یخ (کمپرس سرد)
به کارگیری مستقیم یخ یا مواد سرد کننده را می‌توان در ۵ روز نخست پس از آسیب دیدگی ( برای کنترل تورم و درد ) استفاده کرد.

فشار

به همراه راهبردهای حمایتی، مانند مواردی که در بالا ذکر شد، برای کنترل تورم مچ پا می‌توان از اعمال فشار نیز استفاده کرد، مانند بانداژ.
بالا نگه داشتن عضو
برای تسریع روند کاهش تورم، مچ پا را می‌توان در وضعیتی قرار داد که از سطح قلب بالاتر باشد.
در صورتی که یک بار دچار پیچ خوردگی مچ پا شدید، حتما درمان خود را کامل کنید. زیرا عدم درمان مناسب می‌تواند موجب افزایش احتمال پیچ خوردگی مجدد در شما شود .پیچ خوردگی های مکرر مچ پا موجب ایجاد بیماری‌هایی همانند دردهای مزمن مچ، آرتروز مفصل مچ و بی ثباتی مفصل شود.

معاینه فیزیکی

حداکثر حساسیت در لمس در پیچ خوردگی خارجی در محل رباط نازک نی-قاپی قدامی یا رباط پاشنه ای-نازک نی دیده می‌شود. هیچ درد استخوانی یا در لمس وجود ندارد.
دارو برای پیچ خوردگی مچ پا
هدف کاهش درد و التهاب است که عمدتاً با استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی صورت می‌گیرد.

جراحی

برای پیچ خوردگی‌های سطح بالا و ناپایداری مزمن مچ در نظر گرفته می‌شود.
چگونه از پیچ خوردگی مچ پا جلوگیری کنیم؟
همیشه جلوگیری از آسیب بهتر از درمان آن است. بهترین راه برای جلوگیری از پیچ خوردگی افزایش قدرت و انعطاف پذیری عضلات و تعادل فرد است، رعایت نکات زیر نیز می‌تواند در جلوگیری از این آسیب مؤثر باشد:
۱- همیشه قبل از انجام هر گونه ورزش و یا فعالیت بدنی گرم کنید.
۲- وقتی بر روی سطوح ناهموار ورزش می‌کنید و یا راه می‌روید بیشتر مراقب حفظ تعادل باشید.
۳- کفش مناسب بپوشید.
۴- وقتی احساس خستگی و یا درد داشتید استراحت کنید.

تمرینات ورزشی و توانبخشی مچ پا

یکی از روش‌های بسیار موثر برای جلوگیری از صدمات شایع مچ پا انجام تمرینات جهت تقویت عضلات ناحیه مچ پا است. انجام تمرینات توانبخشی فقط برای آسیب دیدگی نیست بلکه شما می‌توانید با انجام این حرکات و همچنین حرکات کششی قبل و بعد از تمرین موجب تقویت عضلات مچ پا و پیشگیری از آسیب دیدگی شوید.
تهیه و تدوین: elmevarzesh.com